Zaden fermenteren is wat mij betreft de makkelijkste manier om zaden van tomaten schoon te maken en te bewaren. Het principe is eenvoudig. In tomatenzaden zit in een zogenoemd zaadzakje, een geleiachtig omhulsel dat het zaadje beschermt tegen kieming en andere invloeden van buitenaf.
Door de zaden te fermenteren, zorg je ervoor dat je op een natuurlijke manier het zaadzakje afbreekt en de zaden vervolgens langer en beter kan bewaren.
Wist je dat?
Fermentatie is uiteraard niet alleen van toepassing bij het winnen van tomatenzaden. Het kan een manier zijn van voedsel bereiden, het wordt ook gebruikt om alcohol te maken en het is vooral een manier om biologische materialen met behulp van schimmels en bacteriën af te breken.
Wat heb je nodig?
- Een bokaaltje, een glas of bekertje (één variëteit per potje)
- Je favoriete tomaat of de tomaat waarvan je zaden wilt winnen
- Een mesje
- Een theelepel
- Een (kleef)etiket waarop je de naam van de variëteit schrijft
Hoe oogst je tomatenzaden?
- Neem de vrucht en zorg ervoor dat al je materiaal klaar ligt, dat werkt sneller en makkelijker.
- Neem een potje en halveer de tomaat (cherrytypes kun je ook met de hand uitduwen, grote vruchten hol je beter uit met een lepeltje).
- Haal de tomatenzaden eruit met een theelepel en doe ze in het potje.
- Vul het potje vervolgens met een klein beetje water. Fermenteren lukt namelijk alleen als er voldoende vocht aanwezig is.
- Plak op het potje een etiket met de naam van de variëteit, samen met de datum waarop je de tomatenzaden gewonnen hebt.
- Plaats de potjes waar ze niemand hinderen. Ik zet ze al jaren in de garage of op een beschut plekje buiten en dat gaat prima. Vind je een paar vieze schimmelende potjes geen probleem, zet ze dan gerust in een hoekje in de keuken neer. Het is er vaak warmer waardoor het fermenteren iets sneller gaat.
- Na gemiddeld drie tot vier dagen is het proces voltooid – afhankelijk van waar je ze neerzet en hoe warm het er is. Hoe warmer, hoe sneller de tomatenzaden schimmelen; hoe kouder, hoe langer het duurt.
- Neem er een schone zeef bij en zorg dat het potje met tomatenzaden klaar staat.
- Voeg met een harde straal water toe in het potje en wacht tot de tomatenzaden naar de bodem zijn gezonken. Kwalitatief goede tomatenzaden zullen zinken, oneffenheden, vuilresten en slechte tomatenzaden blijven drijven op het wateroppervlak.
- Schep alle vuilresten en de schimmel weg met een lepel.
- Doe de tomatenzaden in de zeef en spoel goed.
- Leg de tomatenzaden op een schaaltje en spreid ze open met je wijsvinger.
- Laat de tomatenzaden op kamertemperatuur drogen en zorg dat je opnieuw de naam van de variëteit en de datum vermeldt op een etiket en kleef dat op het schaaltje.
- Wrijf na een week de tomatenzaden los en laat ze nog een weekje nadrogen. In theorie kan het al sneller, maar ik wil dat de zaden helemaal droog zijn voor ze verpakt worden.
- Verpak de tomatenzaden in zakjes. Vergeet ook nu niet de naam van de variëteit en de datum te vermelden.
Zaden winnen zonder fermentatie
Een andere manier om zaden te winnen van tomaten is de zaden op een vochtopnemend doek of keukenpapier te leggen en ze twee weken later droog te verpakken. Wat mij betreft is dit niet de beste manier. Het zaadzakje is droog maar niet verdwenen, de kiemkracht neemt af en de zaden zijn opvallend minder lang houdbaar.
