Stap voor stap dahlia's zaaien: van zaadje tot bloem

Van de meeste dahlia’s stop je een knol in de grond om zeker te zijn dat je die welbepaalde variëteit ziet bloeien. Knollen zijn namelijk altijd soortecht. Dat betekent dat ze, ook al neem je er stekken van, altijd dezelfde variëteit voortbrengen. Maar wist je dat je dahlia’s ook kunt zaaien? Fantastisch is het, om ze in maart te zaaien en diezelfde zomer al een eerste keer te zien bloeien. Wat het zaaien zo bijzonder maakt is dat je nooit zeker bent wat je uiteindelijk te zien zal krijgen. Elk zaadje bevat namelijk een ander gen en is dus uniek. Door kruisbestuiving is het onmogelijk om dezelfde bloem te krijgen als de moederplant. Het is als meedoen met de loterij. En dat vind ik fantastisch. Het heeft iets magisch, niet weten wat komt. Aan het begin van de zomer kijk ik de bloemen uit hun knop. Niet alle zaailingen van dahlia's zijn even bijzonder, maar ze zijn wel altijd uniek en bestaan dus in theorie nog niet. 

Door manuele of natuurlijke kruisbestuiving ontstaan nieuwe soorten. Elke variëteit die nu op de markt is, was dus ooit een zaadje. Heel bijzonder, toch? Door intensieve selectie bij kwekers (dahlia’s moeten vaak aan heel veel wensen voldoen) worden pareltjes ontdekt. Pas wanneer een nieuwe variëteit jarenlang stabiel blijft, wordt ze geïntroduceerd en kun je ze in je tuin planten.

Er zijn twee verschillende manieren om aan kruisbestuiving te doen. Of je laat Moeder Natuur haar werk doen, en laat bestuivers het werk doen, of je doet de bestuiving manueel - met de hand dus. Als je pas begint met dahlia’s is het veel makkelijker om de natuur haar werk te laten doen. Je hoeft alleen wat dahlia's te laten uitbloeien en klaar. Bij manuele bestuiving ga je 2 ouderplanten selecteren om ze vervolgens af te schermen met gaas, zodat bijen niet bij het stuifmeel kunnen. Je moet dan vaak de bovenste bloemblaadjes verwijderen om het stuifmeel te kunnen zien. Op het ideale moment, liefst rond de middag, breng je de twee dahlia's samen en wrijf je ze tegen elkaar. Zeer spannend is het niet, dit ietwat geforceerd gedoe bij dahlia's, maar het verzekert je wel van de juiste eigenschappen. 

De kans is heel groot dat je na het zaaien van dahlia’s open bloemen te zien krijgt. De echte pompon, bal en gigantische dinerplate dahlia’s zijn vaak een grotere uitdaging. Omdat onze planten nu eenmaal vaak door elkaar staan en er volop kruisbestuiving plaatsvindt, is het aannemelijker dat je open types krijgt. En daar moet je niet om treuren, want bijen, hommels en vlinders houden van dat soort bloemen. Door het open hart is er veel stuifmeel en nectar voorhanden en net daarnaar zijn die trouwe bondgenoten in de tuin op zoek. Hoe meer open dahlia's, hoe meer er te eten is. Want hoewel ik die dikke bloemen van dahlia’s ontzettend mooi vind, zijn het toch de zogenaamde enkele of open bloemen die mijn hart een beetje sneller doen slaan. De variatie, de kleuren en het onophoudelijk bezoek van al wat rondzweeft en vliegt in de tuin: elke zomer en herfst stuiter ik van enthousiasme. De enkele dahlia’s zijn ideale tuinplanten, maar iets minder geschikt om op vaas te houden. Ze verwelken namelijk sneller door het gebrek aan veel bloemblaadjes. Combineer ze daarom allebei in de tuin, dan heb je genoeg dahlia's om te plukken en tegelijk de bijen, hommels en vlinders tevreden te houden. 

Dahlia’s produceren donkerbruine tot soms zwarte zaden. Ze zijn vrij plat met achteraan een kleine verdikking. Elk zaadje heeft het potentieel een grote plant te worden met flinke knollen en unieke bloemen. Dahlia's zaaien doe je vanaf eind maart en begin april. Begin niet te vroeg, want dahliazaailingen staan erom bekend snel te groeien.

Het duurt gemiddeld 1 week voor de zaden kiemen en nog een week tot anderhalve week voordat de eerste echte blaadjes verschijnen. Op dat moment zijn er al flink wat wortels gevormd en kun je elke plug een eigen potje geven. P9 potjes zijn zeer geschikt. Ik gebruik in dat stadium turfvrije potgrond om de zaailingen verder te laten groeien tot ze in mei de grond in kunnen. Zaailingen van dahlia's groeien zeer snel en hebben maar 4 tot 6 weken nodig om van zaadje tot plant te evolueren. Houd in je achterhoofd dat ze vorstgevoelig zijn en, net zoals de knollen, geen vorst kunnen verdragen.

Verder verloopt het proces gelijkaardig als met voorgetrokken dahlia’s. Plant in de grond, op zo’n 30 tot 40 centimeter van elkaar, flink water geven, mulchen en klaar. Voel je vrij om ook wat goed verteerde stalmest of lavameel in het plantgat te doen, dat komt de groei van de plant ten goede. Je zou in theorie zaailingen veel dichter bij elkaar kunnen zetten. Dat doen voornamelijk veredelaars, omdat ze honderden, zo niet duizenden zaailingen hebben in de hoop er een paar veelbelovende te kunnen selecteren. Want vergis je niet: niet elke zaailing haalt het uiteindelijk. Er gaan strenge selecties aan vooraf. Meestal kiest men op kleur, vorm, stevigheid van de bloemstelen, gesloten harten en ga zo maar door. In dat geval passen de meeste veredelaars het principe van “kill your darlings” toe. Het is onmogelijk om ze allemaal over te houden. Maar laat ons eerlijk zijn, dat wij hobbyisten er vooral van willen genieten. Het doet er niet altijd toe of een bloem nu helemaal gesloten harten produceert, of grote stelen vormt, omdat ze het dan beter in boeketten zouden doen. Het is de aanloop naar de eerste bloem die zich openvouwt, het proces van zaadje tot bloem, wat het interessant en zeer boeiend maakt. Het is pure magie als je bedenkt dat je na 1 seizoen, want dat vertelde ik vast nog niet, al bloemen te zien krijgt. Ik stop in het voorjaar zaden in de grond met de intentie verrast te worden door welke kleur of vorm de dahlia uiteindelijk zal zijn. Het voelt elk jaar weer een beetje als meedoen aan de loterij. Met als uitzondering dat je in dit spel altijd prijs hebt uiteraard.