Slakken bestrijden: 10 feiten en fabels om ze te weren

2024 zal naar alle waarschijnlijkheid de geschiedenisboeken ingaan als het jaar van de slak. Door het natte voorjaar en de milde winter kregen we massaal af te rekenen met de slijmerige diertjes, er zullen dit jaar procentueel meer slakken in je tuin voorkomen. Maar hoe bestrijd je ze op een ecologische manier? En belangrijker nog: welke middeltjes werken en welke zijn inmiddels achterhaald? 10 feiten en fabels op een rijtje.

Maar eerst dit. Slakken paren in het voor-en najaar. 1 enkele slak legt daarbij gemiddeld 400 eitjes, die na 3 weken uitkomen. Na 2 maanden zijn ook die exemplaren geslachtsrijp en klaar om wederom honderden eitjes te leggen. Een slakkenplaag begint dus vaak al in het vroege voorjaar, maar kan ook in het najaar aanhouden. Je kunt het probleem preventief aanpakken, maar je zult ook curatief moeten ingrijpen.

De meningen over kopperringen zijn verdeeld. Bij een geringe plaag zou het efficiënt werken, maar bij een grote aantasting is het weinig doeltreffend, dat leert ons de rondvraag bij hobbytuiniers. Er zou naar verluidt een klein schokje worden gegeven, wanneer ze over het stukje koper kruipen. Het gevolg; de slak laat je planten met rust. Helaas is dit trucje niet helemaal waterdicht en garandeert het geen feilloos traject voor je planten. 

De slak heeft een grondige hekel aan scherpe obstakels, als ze er eenmaal over moet met haar weke buikje. Een natuurlijke barrière maken met eischalen en oesterschelpjes helpt, maar alleen bij droog weer én bij een kleine slakken plaag. Zodra het wat vaker gaat regenen en de plaag zich gaat uitbreiden helpt ook dit huis-en tuintrucje niet om ervan af te geraken. Ook koffiedik – of prut – helpt om je planten te beschermen tegen slakken. Hier geldt, hoe meer cafeïne, hoe efficiënter het werkt. Maar ook dat moeten we nuanceren. Niet alle slakken laten zich door koffiedik misleiden. Vaak gaan ze ook daar gewoon zonder pardon overheen, alsof er niets aan de hand is.

Gelukkig bestaat er tegenwoordig zoiets als ecologische slakkenkorrels. Ze werken erg doeltreffend en zijn niet schadelijk voor andere dieren in de omgeving. In tegenstelling tot de chemische producten die vroeger op de markt werden gebracht zijn het alleen slakken die sterven en niet de dieren in en rond je tuin. Ecologische slakkenkorrels bevatten ferrifosfaat, een stof die ook in de natuur voorkomt en de middenkropklier van de diertjes gaat aantasten. De lokstof in de korrels zorgt ervoor dat ze zich overeten waarna ze zich terugtrekken en na gemiddeld 2 tot 4 dagen sterven. Respecteer echter wel altijd de voorgeschreven dosis. Je hebt bijzonder weinig korrels nodig om het slakkenprobleem aan te pakken. 

Het verhaal van de slak en het bier is inmiddels bekend. Toch is het niet het bier (en dus de alcohol) dat de slijmerige diertjes lokt, maar het percentage gist dat aanwezig is in dat product. Als je jouw bier dus liever zelf leegdrinkt, dan is het perfect mogelijk om een koffielepel droge gist op te lossen in lauw water om de slakkenval te gebruiken. Je maakt zelf een slakkenval door een beker of bokaal tot aan de rand in de grond in te graven. Je vult de beker dan voor de helft met een gistrijk product en je beschermt het tegen de regen. Een dakpan is erg geschikt. Je kunt ze de dag nadien al ruimen.

Er zijn producten in de handel te verkrijgen die nematoden of aaltjes bevatten. Je vindt ze meestal in de vorm van een makkelijk te hanteren bus, gevuld met miljoenen aaltjes. Nematoden of aaltjes zijn namelijk met stip de grootste bedreiging voor slakken. Ze parasiteren de beestjes snel, nemen hun eetlust weg en zorgen uiteindelijk voor de dood. Het is een natuurlijke manier om van een slakkenplaag af te geraken. Je lost de aaltjes op in een gieter met water, om ze vervolgens uit te gieten over het grondoppervlak. De nematoden helpen echter wel alleen bij temperaturen van gemiddeld 12 tot 15 °C, dan zijn ze namelijk erg actief. Begin dus vroeg genoeg met het aanpakken van de slakken, maar houd rekening met het belang van een constante temperatuur. Zolang de aaltjes slakken vinden blijven ze in leven, daarna sterven ze bij gebrek aan een gastheer.

Naast nematoden – die je overigens niet kunt waarnemen met het blote oog – zijn er ook egels en onder andere vogels die verlekkerd zijn op slakken. De lijster is een actieve slakkenjager, maar ook egels durven slakken op hun menu zetten, als ze niks anders vinden. Creëer daarom een zo goed mogelijke omgeving voor die natuurlijke vijanden. Ze helpen je, zonder dat je het goed beseft, met het onder controle houden van slakkenplagen. Maak beschutte plekjes met takken en bladeren, waar de egels in kunnen schuilen, of voorzie hier en daar egelhuisjes. Plant besdragende (sier)struiken in je tuin, voer de vogels wanneer ze het nodig hebben en hang nestkastjes op. Wist je trouwens dat kikkers en padden ook af en toe een slak lusten? 

Een waarheid als een koe. Strooi wat paneermeel of broodkruim en bedek het met een dakpan of de bladeren van rabarber. Tijdens de nachts en in de vroege ochtend kun je dan op slakkenjacht gaan, de slakken verzamelen en uiteindelijk doden of ze ergens op een verlaten stukje grond (ver van jouw tuin) uitzetten. Paneermeel lokt dus, maar pakt het probleem niet aan. Je zult de slak altijd zelf moeten weghalen of doden.

Een laagje mulch (een natuurlijke bodembedekker) aanbrengen tussen je planten is altijd een goed idee, en al helemaal als je de slak te slim af wil zijn. Je kunt cacaodoppen aanbrengen, stro en houtsnippers gebruiken, maar ook voor gemaaid gras kiezen. Dat laatste vinden ze erg vervelend, waardoor ze je planten met rust laten. Opgepast: controleer de mulch regelmatig en breng verse aan waar nodig. 

Nadat je op slakkenjacht bent geweest kun je ze ook meteen aan de kippen of eenden voeren, al is dat niet waterdicht: niet elke kip of eend lust ze namelijk. Wat wel erg efficiënt is, is het kippenverblijf tijdens de winter verplaatsen naar de moestuin. Daar zullen ze scharrelen en heel wat vervelende diertjes eten, waaronder de slak en haar eitjes. Hoe meer slakkeneitjes er verdwijnen, hoe minder er uiteindelijk zullen zijn in het voorjaar. Of schaf jezelf een koppeltje Indische loopeenden aan, die verslinden ze met hopen.

Het is een fabel dat alleen naaktslakken je planten belagen en huisjesslakken niet, want ook huisjesslakken zullen je bloemen, groenten en kruiden opeten. Toch zijn niet alle huisjesslakken even schadelijk. Het lookglansslakje is een voorbeeld van een huisjesslak dat niet onze vijand is, maar wel een bondgenoot is in de tuin. Het mini-slakje eet namelijk kleine naaktslakken en slakkeneitjes.