Planten en verplanten in het najaar: onze tips voor succes

De herfst is het ideale seizoen om te planten en verplanten. Het wordt kouder en vochtiger en je planten zetten beter hun wortels uit in de grond. Maar waarom is dat zo? En wat is er mis met planten in het voorjaar? Wij delen onze tips om zelf te starten met het planten en verplanten van je favoriete bloemen in de tuin.

Wij zijn van mening dat het najaar het nieuwe voorjaar is. Waarom? Simpel: het najaar is de ideale periode om te planten en verplanten, omdat de temperatuur zakt en het vochtiger wordt. In tegenstelling tot het voorjaar, dat tegenwoordig (met uitzonderingen van de lente van 2024) eerder warm en droog is. Want als je nieuwe planten in de grond zet, of je wil verplanten, dan zijn de omstandigheden in het najaar dus veel beter geschikt.

Natuurlijk wel! Er zijn genoeg redenen waarom het voorjaar ook zeer geschikt is om te planten en verplanten. De grond warmt weer op, na een lange winter, en ook de regen is wat vaker van de partij. Maar het is geen zekerheid. En de kans is groot dat je wat vaker water zal moeten geven, omdat de zon vaker schijnt en de grond sneller uitdroogt. Allemaal niet onoverkomelijk, maar wel belangrijk om aan te denken. Er komt wat vaker controle bij kijken, zeker wanneer het langere tijd droog is. In het najaar planten en verplanten is simpelweg wat makkelijker. En dat mag ook eens, toch? We hebben ondervonden dat planten dan iets sneller en beter inwortelen en zo een betere start maken in het voorjaar.

Het aanplanten van nieuwe planten (of het nu vaste planten zijn of heesters en bomen) kan zolang het niet vriest. En omdat onze winters eerder nat dan heel erg koud zijn, is dat een lange tijd. Een beetje nachtvorst kan overigens geen kwaad. Zolang je maar makkelijk in de grond kunt. Het najaar is dus prima om nieuwe borders aan te leggen, of aanpassingen te doen in je tuin. Belangrijk als je nu wilt planten: zorg dat je planten voldoende water krijgen. Regent het per uitzondering een tijdje niet in de herfst (geen uitzondering), dan is het belangrijk om toch extra water te geven.

Maar niet enkel planten kan in het najaar, je kunt ook verplanten. Vaste planten die reeds zijn uitgebloeid kunnen worden kortgeknipt en uit de grond worden gehaald, om ze bijvoorbeeld ergens anders neer te zetten. Zo zijn je planten in het voorjaar al helemaal ingeworteld en zijn ze beter bestand tegen eventuele droogte. Het scheelt een hoop gedoe. Verplanten kan zolang het niet vriest, maar het liefst - zeker bij vaste planten - wanneer de grond nog een beetje warm is.

Of je nu een vaste plant wil verplanten, of je wil een heester of boom planten: het is belangrijk dat de plant in rust is. Dat wil zeggen dat er in geval van bladverliezende heesters en bomen geen bladeren meer op de plant hangen. En dat vaste planten het liefst in rust zijn voor je ze wil planten of verplanten. Hoe meer bladeren er zijn, hoe groter de kans dat de plant verdampt en dus meer water nodig heeft. Want voornamelijk dat laatste is van groot belang, je wil immers dat er voldoende vocht voorradig is voor je planten om snel en goed hun wortels uit te zetten in de grond. Planten of verplanten doe je dus niet zomaar in het najaar.

In het najaar vind je vaak rozen, hagen, heesters of bomen die met een zogenaamde blote wortel of wortelkluit worden aangeboden. Dergelijke planten zitten niet in een pot, hebben alleen wortels en moeten vrij snel geplant worden in het najaar. Ze zijn vaak veel goedkoper dan de exemplaren die in een pot worden gekweekt. Logisch, want er is minder werk en zijn minder grondstoffen nodig van de kweker om ze te kunnen verkopen. Planten die in een pot worden aangeboden, vaak vaste planten en heesters, kunnen het hele jaar door worden geplant. Het spreekt voor zich dat planten in de zomer niet aan te raden is, in verband met hitte en droogte, maar in theorie kan het wel. Als je de planten maar van voldoende water voorziet. Dergelijke exemplaren zijn duurder, maar kunnen langer door de kweker te koop worden aangeboden. De sterkste planten zijn trouwens diegene die buiten staan. Kasplanten hebben vaak meer tijd nodig om zich aan te passen.

Eenjarigen of vorstgevoelige planten zijn een aparte categorie, die kun je beter niet in het najaar planten of verplanten. Simpelweg omdat ze geen vorst kunnen verdragen en sterven wanneer de temperatuur onder nul gaat. Meestal geldt voor dat soort planten de algemene regel: planten na de ijsheiligen in mei. Dan is de kans op nachtvorst namelijk geweken en groeien ze de pannen van het dak dankzij de zon die de grond en lucht verwarmt. 

Als je van plan bent om vaste planten te verplanten, is het raadzaam om ze meteen een verjongingskuur te geven. Dat wil zeggen dat je oude moederplanten niet in hun geheel op een nieuwe plek zet, maar eerst scheurt om meerdere nieuwe planten te krijgen. Dat is een goedkope manier om je planten te vermeerderen. Als je moedig bent kun je scheuren door een spade door je planten te halen. Wil je het wat rustiger aanpakken, dan kun je bijvoorbeeld met een hori hori mes door de wortels van de planten snijden. Planten die zich goed laten scheuren tijdens het verplanten: vrouwenmantel, ridderspoor, echinacea, herfstasters en onder andere hosta's. Scheuren is verplanten met lef, en realiseren dat je plant er baat bij heeft.

Het verplanten gaat altijd gepaard met een shock voor de plant. Je haalt de plant weg uit haar omgeving en je onderbreekt haar wortelgestel. Naast het geven van flink wat water is het belangrijk om te starten met een gezonde bodem. Meng daarom wat compost of bodemverbeteraar in het plantgat als je gaat verplanten, dat stimuleert de wortels om opnieuw te groeien. Het houdt ook beter vocht vast, wat uiteraard zeer gunstig is voor de groei van je planten.